Ах, якая гэта была вёска! Каля ста двароў налічвалася ў Ятвезі, у сем'ях па трое-чацвёра дзяцей, а то і больш. На вуліцах звінелі іхнія галасы. Тут нават школа свая была. А якія ладзілі вяселлі з народнымі абрадамі ды песнямі пад гармонік, скрыпку, бубен! Хоць гэта вёска ніколі не была цэнтрам калгаса, але і тут вырашылі пабудаваць клуб і бібліятэку: і сталыя, і маладыя цягнуліся да культуры. Тут ладзілі канцэрты мастацкай самадзейнасці, радавалі не толькі мясцовы люд, а і жыхароў навакольных вёсак.

Праз некаторы час непадалёку ад вёскі пабудавалі новую прыгожую школу, якая стала сярэдняй і называлася Жыбартоўскай па назве недалёкіх Жыбартоў. Сюды хадзілі вучыцца дзеці з Ятвезі, Агароднік, Русакоў, Разважы, Стралы, Алёхнавіч, Нямковіч.

Ігнат Іпалітавіч ДАМЕЙКА (польск.: Ignacy Domeyko; 31 ліпеня 1802, маёнт. Мядзведка Навагрудскага пав. Гродзенскай губ. (цяпер Карэліцкі р-н Гродзенскай вобл.) — 23 студзеня 1889, Сант'яга, Чылі; Псеўданім і крыптанім: Жэгота; Ign. D.), удзельнік паўстання 1830—1831, польскі і чылійскі навуковец-даследчык, рэфарматар, геолаг, мінеролаг, мемуарыст.

Походзіў з Дамейкаў герба Даленга, сын Іпаліта і Караліны Дамейкаў, брат Адама. У 1816 скончыў Шчучынскую піярскую школу, у 1822 фізіка-матэматычны факультэт Віленскага універсітэта, атрымаў ступень магістра матэматыкі. У 1819 уступіў у студэнцкі «Саюз сяброў», потым у Таварыства філаматаў. Арыштаваны ў лістападзе 1823; высланы пад нагляд паліцыі ў в. Заполле (цяпер Лідскі р-н), потым у в. Жыбуртоўшчыну (цяпер Дзятлаўскі р-н). Яму было забаронена паступаць на дзяржаўную службу і займацца грамадскай дзейнасцю.

У адным з апошніх нумароў Дзятлаўскай раённай газеты прачытала аб’яву. Прыводжу даслоўна: “У сувязі з адсутнасцю асфальтавага пакрыцця ў вёсках Лозкі, Лявонавічы, Скіпоравічы, Малдавічы і ў сувязі з неаднаразовымі зваротамі жыхароў гэтых вёсак у мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы Казлоўшчынскі пасялковы выканаўчы камітэт просіць вадзіцеляў аўтатранспартных сродкаў абмяжоўваць хуткасць руху да сарака кіламетраў у гадзіну пры руху праз вышэйназваныя вёскі або рухацца па аб’язных дарогах”. Гэтая просьба выкліканая тым, што жылыя дамы ў вёсках Лозкі, Лявонавічы, Скіпоравічы і Малдавічы размешчаны паблізу праязной часткі дарог, а вялікае скапленне пылу, выкліканае рухам аўтатранспартных сродкаў, парушае жыццядзейнасць людзей, якія там пражываюць”.
Іншымі словамі, ездзіце, людзі, памалу або ездзіце загуменнямі.

Каб не ўказальнікі, то старонні чалавек і не разабраўся б, дзе канчаецца адна вёска і пачынаецца другая — настолькі яны злучаны. Злучаны не толькі геаграфічным становішчам, але і агульным лёсам: усе вёскі імкліва выміраюць. Нібы якая напасць на іх: і пыл такі, што ні бялізну высушыць, ні акно адчыніць. І вада ў калодзежах смярдзючая, бо сцякае яна з палёў, пасыпаных рознымі ўгнаеннямі.

Сёлета спаўняецца 75 гадоў з дня нараджэння В. М. Шымука. Мерапрыемства, прымеркаванае юбілею паэта, адбылося ў Дзятлаўскай раённай бібліятэцы. На ім прысутнічалі ўдзельнікі аб’яднанняў “Пралеска”, “Сучаснік”, “Сустрэча”.

На пачатку ўсіх прысутных павітала вядучая мерапрыемства Л. І. Шыцько. Яна адзначыла адметнасць лірыкі В. Шымука, падкрэсліла, што чытачоў цікавіць яго творчасць.

Сваімі ўспамінамі пра Віктара Шымука з прысутнымі падзяліўся А. Ю. Лях. Ён быў знаёмы з паэтам, раза з ім вучышся ў школе. Аляксандр Юльянавіч адзначыў, што Віктар Шымук пачаў пісаць вершы яшчэ ў шокльныя гады, будучы вучнем чацвёртага класа. І ўсё жыццё паэт пісаў толькі на беларускай, на матчынай мове.

Творчасць Віктара Шымука актыўна вывучаецца вучнямі гімназіі Дзятлава. Падчас мерапрыемства з дакладамі выступілі вучаніцы 10 “Б” і 10 “В” класаў гімназіі, якія расказалі пра асаблівасці лірыкі паэта, яе вобразнасць і тэматыку.

Кацярына Дораш засяродзіла ўвагу прысутных на вобразах малых рэк Дзятлаўшчыны ў вершах В. Шымука. Наталля Юранкова расказала пра саблівасці ваеннай тэматыкі лірыкі паэта. Даклад Кацярыны Кугура быў прысвечаны песеннасці лірыкі В. Шымука.